Дар бораи бало ва ҳазар аз он зиёд шунида ва хондаем. Ҳанӯз бобою бибиҳоямон дар ин мавзӯъ бароямон нақлу ривоятҳои зиёде карда буданд. Вале, куллан намедонистем, ки бало чист ва он чӣ гуна метавонад таъсир расонад? Баъдтар, вақте ки ҷанги шаҳрвандӣ ба вуқӯъ пайваст, фаҳмидем, ки бало чист (аниқтараш кист) ва чӣ бадбахтие ба сари мардум меоварад. Он балоро мо дар симои ТТЭ Ҳизби наҳзати исломӣ, ки он замон худро ба ҳайси ҳизби абарқудрати сиёсӣ ба мардумӣ муаррифӣ мекард, дидем.
Метавон гуфт, ки аз нахустин рӯзҳои соҳибистиқлолӣ зиёиёни асили Ҷумҳурии Тоҷикистон бо рӯҳониёни наҳзатӣ даргир шуданд. Дар ин даргириҳои лафзӣ дар ибтидо хурофоту таассуби мазҳабӣ ғалаба кард ва зиёиён таҳти фишори равонӣ ва мафкуравии исломи сиёсӣ қарор гирифтанд. Дар ҷараёни муборизаҳои сиёсӣ ва идеологӣ наҳзатиён таҷрибаи созмони махфии Наҳзати ҷавонони Тоҷикистон (минбаъд ҲНИ)-ро, ки соли 1973 таъсис ёфта буд, ба ҳайси манбаи сиёсӣ – идеологӣ истифода карданд. Таҷрибаи методҳои муборизаи сиёсӣ ва таблиғоти мафкураи динӣ – мазҳабӣ имкон дод, ки баъзе «саршиносон» – и рӯҳонияти исломӣ ибтидои солҳои навадуми садаи бист дар ҷумҳурӣ ҳараҷу мараҷи сиёсӣ, иҷтимоӣ, иқтисодӣ, фарҳангӣ ва дар натиҷа буҳрони фарогирро ба вуҷуд оварда, оташи бетартибиҳои мардумиро дар манотиқи гуногуни Тоҷикистон доман заданд ва ба ин тариқ сабабгори асосии ҷанги бародаркуш гардиданд. Намунаҳои аввали террори динӣ – мазҳабӣ дар ибтидои солҳои навадуми асри бист ба дасти муридони наҳзатӣ дар гӯшаҳои даргири ҳудуди Тоҷикистон сурат гирифт. Дар моҷароҳои сиёсию низомие, ки ибтидои солҳои навадум ба вуқӯъ пайваст, боиси ҳалокати беш аз яксаду панҷоҳ ҳазор шаҳрванди Тоҷикистон гардид, ки дар он ТТЭ ҲНИ ширкат ва саҳми бевоситаи фаъол дошт. Ҳосили ин «ширкати фаъол» – ро метавонем имрӯз дар чеҳраи насли миёнсол ва калонсоли ҷумҳурӣ бубинем.
Ҷанги бародаркушӣ, ки ТТЭ ҲНИ иштирокчии бевоситаи он мебошад, мисли як балои вогир Ҷумҳурии Тоҷикистонро ба масири мусибату бадбахтӣ таҳрик дод. Фарз кунем, агар ҷанги шаҳрвандӣ, ки омили асосиаш ТТЭ ҲНИ буд, ба вуқӯъ намепайваст ва бало ба сари мардуми тоҷику тоҷикистонӣ намеомад, Тоҷикистон бемайлон рушд мекард ва ба сатҳи кишварҳои мутамаддини ҷаҳонӣ мерасид. Аммо, чуноне ки медонем, дар ибтидои марҳилаи Истиқлолияти давлатӣ авзои сиёсию иҷтимоӣ бо «ташаббус»-и ҳилаҳои наҳзатӣ бад шуда, мусибат болои мусибат мардум ва кишварро таҳдид намуд ва саранҷом ба ҷанги фалокатбори мулкӣ сабаб гардид.
silvenpsp.rusferurezki.ru